ՀԱՂՊԱՏ

Հաղպատի վանքը 10-րդ դարի միջնադարյան վանական համալիր է, որը գտնվում է Հայաստանի Լոռու մարզում։ Հայ առաքելական եկեղեցու այս պատկառելի հաստատությունը թառած է Դեբեդի կիրճի շրթունքին։ Այն Սանահինի վանական համալիրի հետ մեկտեղ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ է: Այս երկու հիասքանչ վանական համալիրները հայկական կրոնական ճարտարապետության ամենավառ նմուշներից են և միջնադարում եղել են կրթության գլխավոր կենտրոններ։

Հաղպատը, որը կառուցվել է 970-ականներին թագավորական Բագրատունյաց տոհմի կողմից, վաղ ժամանակներից հայտնի է եղել Հաղպատի Սուրբ Նշան (Սուրբ Խաչ) անունով։ Շինարարությունն ավարտվել է 991 թվականին։ Այս վանքում ուսումնասիրվել են հումանիտար գիտություններ և բժշկություն, գրվել են գիտական ​​աշխատություններ, ստեղծվել են նկարների և մանրանկարների մեծ մասը։ Հաղպատը գրական խոշոր կենտրոն էր և պահպանում էր հարուստ ֆեոդալական հողերը մինչև 19-րդ դարում վանական կալվածքների բռնագրավումը Ռուսական կայսրության կողմից։

Այն մի քանի անգամ տուժել է երկրաշարժից, իսկ 1105 թվականին այն գրավել և այրել են սելջուկները։ Այնուամենայնիվ, համալիրի մեծ մասը դեռևս անձեռնմխելի է և այսօր կանգնած է առանց էական փոփոխությունների:

Հաղպատի համալիրը հատկապես հարուստ է խաչքարերով։ Խաչքարերի մեծ մասն ունի խաչի ավանդական ձև, որը բողբոջել է հատիկից՝ կողքերին ճյուղերով։ «Ամենափրկիչ» խաչքարը, որը կանգնեցվել է 1273 թվականին, առանձնանում է ռեալիստական ոճով ​​պատկերված մեծ թվով մարդկային կերպարներով։