ՍԱՂՄՈՍԱՎԱՆՔ

Սաղմոսավանքը գտնվում է Հայաստանի Արագածոտնի մարզում։ Վանական համալիրը գտնվում է Քասախ գետի կիրճի եզրին, և նրա ուրվագիծը հասնում է հարակից գյուղերին և կտրուկ բարձրանում՝ Արագած սարով պսակված լեռների ֆոնին։

Սաղմոսավանքի ճարտարապետական ​​անսամբլն առանձնանում է տեղանքի խելացի օգտագործմամբ (վանքի արևելյան պատերը եզրագծված են անդունդի եզրին և կարծես դրա շարունակությունն են): Հատկապես արտահայտիչ է վանքի գեղատեսիլ պատկերը, երբ այն դիտվում է Քասախ գետի կիրճի հակառակ կողմից։

Սաղմոսավանքի ներքին հարդարանքն անսովոր գեղեցիկ է։ Որոշ առանձին հատվածների կարմիր և սև գույները պայմանավորված են համապատասխան գույնի քարերով։ Կարմիր, սպիտակ և դեղին ներկերը ավելացնում են ինչպես պատերի, այնպես էլ ողջ հարդարանքի գեղեցկությունը: Արևելյան և արևմտյան ճակատներն առանձնանում են համեստ հարդարանքով, իսկ ճակատի տարբեր հատվածներում խաչքարեր են տեղակայված, որոշները՝ կամարակապ խորշերում են։ Դրանց վրա փորագրված  են բազմաթիվ խաչեր։

Սաղմոսավանքի գրապահոցը, որը կառուցվել է 1255 թվականին, իշխան քուրդ Վաչուտյանի օրոք, Հայաստանի լավագույն շինություններից է և իր տեսքով ինքնատիպ է։ Որպես հանրահայտ ակադեմիական կենտրոն՝ Սաղմոսավանքը հայտնի էր իր ձեռագրերով և պատկերազարդ մանրանկարներով։