ՆՈՐԱՎԱՆՔ

Նորավանքը 13-րդ դարում կառուցված վանք է, որը գտնվում է Երևանից 122 կմ հեռավորության վրա՝ Արփա գետի շնորհիվ ձևավորած նեղ կիրճում, Եղեգնաձոր քաղաքի մոտ, Հայաստանի Վայոց Ձորի մարզում։

Բարձր աղյուսակարմիր ժայռերով և զառիվայրերով հիասքանչ հովտում գտնվող այս վանքը, կառուցվել է տեղական քարից, և ձուլվում է կարմիր կիրճի ֆոնին, որը հակադրվում է վառ կապույտ երկնքին։ Նորավանքը հիմնադրվել է 1205 թվականին Հովհաննես եպիսկոպոսի կողմից, ով նախկինում եղել է Վահանավանքի վանահայրը։ Ամենամեծ կառույցի՝ Սուրբ Աստվածածնի, կառուցումն ավարտվել է 1339 թվականին, և հանդիսանում է տաղանդավոր քանդակագործ և մանրանկարիչ Մոմիկի գլուխգործոցն ու վերջին աշխատանքը։

Երկրորդ եկեղեցին Սուրբ Կարապետն է, որն ունի քառակուսու մեջ խաչի տեսք, վերականգնված գմբեթ։ Այն  կառուցվել է 1227 թվականին երկրաշարժից ավերված իրական Սուրբ Կարապետ վանքի ավերակներից դեպի հյուսիս։ Տարբեր քաղաքացիական շինությունների ավերակներ և հիասքանչ խաչքարեր կարելի է գտնել ինչպես պարիսպի ներսում, այնպես էլ դրանցից դուրս։

13-14-րդ դարերում վանքը դարձավ Սյունիքի եպիսկոպոսների նստավայրը և, հետևաբար, Հայաստանի կարևոր կրոնական ու մշակութային կենտրոններից մեկը, սերտորեն կապվելով տեղի բազմաթիվ ուսումնական հաստատությունների հետ։ Նորավանքը եղել է նաև Օրբելյան իշխանների նստավայրը։ Նշանավոր ճարտարապետ Սիրանեսը և մանրանկարիչ ու քանդակագործ Մոմիկն այստեղ աշխատել են 13-րդ դարի վերջին և 14-րդ դարի սկզբին։